Agorwyd y fynwent ar gyfer claddedigaethau ym mis Ebrill 1876.

Cynlluniwyd y fynwent gan Yeo Strachan, Syrfëwr Bwrdeistref Wrecsam ar y pryd. Yn wreiddiol mewn 10 erw yn union y tu cefn i gapel y fynwent, cynlluniwyd y fynwent fel 'mynwent gardd' i bobl y Fwrdeistref ei mwynhau.

Mae'r rhan fwyaf o'r cynllun gwreiddiol wedi goroesi ac yn cynnwys llawer o'r coed a blannwyd gan Strachan.

Dros y blynyddoedd, mae ffiniau'r fynwent wedi eu hymestyn. Yn gyntaf i'r llinell o Boplys Lombardi, sy'n gwahanu'r rhannau hyn a'r mannau claddu glaswelltog presennol, ac yn ddiweddarach i'r ffin bresennol yn amgáu'r ardaloedd sydd wedi eu defnyddio o'r 1970au ymlaen.

Dyluniwyd capel a phorthordy mynediad y fynwent gan y pensaer William Turner, cyn-Faer y Fwrdeistref. Mae nifer o nodweddion y fynwent, gan gynnwys y capel, porthordy'r fynwent a'r gatiau mynediad pilerog, yn adeiladau a ddynodwyd fel rhai Rhestredig Graddfa II.

Mae meini coffa'r beddau a leolir yn y rhannau Fictoraidd gwreiddiol hefyd wedi eu Rhestru fel rhai o ddiddordeb pensaernïol.

Mae'r fynwent ar agor i'r cyhoedd yn ystod yr oriau canlynol:

1 Ebrill i 31 Hydref

• Dyddiau’r wythnos (heb gynnwys gwyliau’r banc): 10am - 6pm
• Dydd Sadwrn, dydd Sul a gwyliau’r banc: 10am - 6pm

1 Tachwedd i 31 Mawrth

• Dyddiau’r wythnos (heb gynnwys gwyliau’r banc): 10am - 4pm
• Dydd Sadwrn, dydd Sul a gwyliau’r banc: 10am - 4pm

Caiff ymwelwyr barcio cerbydau ar y blaengwrt o flaen capel y fynwent yn ystod oriau agor.

Ar wahân i gerbydau sy'n rhan o orymdaith angladd, ni chaniateir cerbydau yn y fynwent ei hun, oni cheir caniatâd yr awdurdod.

Ac eithrio adegau pan gynhelir neu pan ddisgwylir cynhebrwng angladd ar y safle, caniateir mynediad i 5 cerbyd sy’n arddangos ‘Cerdyn Glas” a gydnabyddir gan yr UE fan bellaf.

Gofynnir i yrwyr pob cerbyd gadw at gyflymder nad yw’n uwch na 5 m.y.a.

Yswiriant cerbydau

Dylai gyrwyr cerbydau fod yn ymwybodol na fydd eu cwmni yswiriant, efallai, yn darparu yswiriant tra bo'r cerbyd ar dir y cyngor.

Yn y rhan fwyaf o achosion, bydd y sawl sy'n trefnu angladd anwylyd yn gwneud hynny trwy ddefnyddio gwasanaethau Trefnwr Angladdau proffesiynol.

Serch hynny, bydd Goruchwyliwr y Fynwent, yn falch o gynorthwyo a chynghori'r sawl sydd eisiau gwneud trefniadau preifat.

Gallwch brynu 'Hawl Unigryw i Gladdu' ar blot bedd gan yr awdurdod yn rhan o drefniadau'r angladd. Nodwch os gwelwch yn dda, does dim 'beddi newydd' ym Mynwent Wrecsam ar Ffordd Rhiwabon, dim ond ym mynwent Plas Acton ym Mhandy. Mae'r Caniatâd Hawl Claddu am 99 mlynedd o ddyddiad ei brynu.

Mae Hawliau Claddu ar gyfer y mathau canlynol o leiniau ar gael:-

• Llain bedd maint llawn, i gladdu hyd at 3 pherson

• Llain olion ar ôl amlosgi, i gladdu hyd at 4 casged

• Llain baban, ar gyfer claddu un plentyn bychan

Gellir parhau i ddefnyddio llain maint llawn, ar ôl defnyddio'r lle ar gyfer y claddedigaethau, ar gyfer claddu olion sydd wedi eu hamlosgi.

Mae prynu 'Hawl Neilltuedig i Gladdu' yn cynnwys 'Hawl i Osod Maen Coffa' ar y bedd (yn ddarostyngedig i reolau meini coffa yr awdurdod).

Mae'r awdurdod hefyd yn darparu claddedigaethau am ddim mewn bedd 'cyhoeddus' ar gyfer oedolion a phlant. Lleolir beddau 'cyhoeddus' plant mewn rhan o'r fynwent sydd wedi ei dynodi yn benodol ar gyfer claddu plant.

Mae llawer o'r meini coffa yn rhannau hyn y fynwent yn enghreifftiau da o grefft y saer maen, ac yn cynnwys cerfwaith ac addurniadau hardd.

Yn y rhannau newydd, glaswelltog, nid yw'r awdurdod yn pennu unrhyw gyfyngiad ar y dyluniad ar wahân i'r uchder cyffredinol a thrwch y garreg.

Mae maen coffa o garreg naturiol yn goffadwriaeth a fydd, os caiff ei osod a'i gynnal yn briodol, yn goroesi am nifer o genedlaethau.

Dylid gwneud a gosod meini coffa gan saer maen proffesiynol, sy'n medru gwarantu ei waith/gwaith. Argymhellir bod perchnogion beddau yn yswirio eu meini coffa yn erbyn lladrad, colled neu niwed.

Unwaith y caiff ei osod, dylid archwilio a glanhau'r maen coffa o leiaf unwaith y flwyddyn. Efallai y bydd angen talu sylw i arysgrifiadau bob rhyw 4 neu 5 mlynedd. Argymhellir bod perchnogion yn cyflogi cyflenwr meini coffa i ymgymryd â gwaith cynnal a chadw a glanhau.

Meini coffa - cyfrifoldeb perchnogion

Mae gan berchnogion beddau gyfrifoldeb i sicrhau bod unrhyw faen coffa neu eitem arall a roddir ar y bedd yn cydymffurfio gyda rheolau meini coffa y cyngor, ac nad yw'n achosi perygl.

Yn benodol, ni ddylai perchnogion meini coffa ddefnyddio cynwysyddion gwydr neu borslen, sy'n medru torri, nac amgáu wyneb y bedd gyda phethau a allai achosi i bobl faglu megis ffens plastig neu bren.

Os ystyrir bod cofeb neu eitem arall ar fedd, oherwydd ei gyflwr, y deunydd a ddefnyddiwyd, neu sut mae wedi ei adeiladu, yn cynrychioli perygl, mae gan y cyngor gyfrifoldeb dan ddeddfwriaeth Iechyd a Diogelwch, i leihau'r perygl hwnnw.

Yn anffodus, mae hyn yn aml yn golygu bod rhaid symud yr eitem neu osod y maen coffa i lawr ar wyneb y bedd, lle bydd yn llai peryglus. Bydd yr awdurdod bob amser yn ceisio cysylltu gyda pherchnogion beddau i'w hysbysu o'r hyn a wnaed a pham. Oherwydd hyn, gofynnir i berchnogion hysbysu'r Awdurdod os byddant yn newid cyfeiriad.

Cedwir cofnod cyfrifiadurol o'r holl gladdedigaethau o 1876 hyd heddiw yn swyddfa'r fynwent ac, yn ystod oriau gwaith arferol, bydd staff y fynwent yn ceisio cynorthwyo ymwelwyr sy'n ceisio cael hyd i feddau penodol.

I ddibenion ymchwil manylach, gellir archwilio cofnodion a chofrestri gwreiddiol trwy drefnu gyda'r Goruchwyliwr ymlaen llaw.

Gellir hefyd gweld copi o'r cofnodion claddu cyfrifiadurol ar gyfer y cyfnod 1876 i 1989 yn Amgueddfa Bwrdeistref Sirol Wrecsam (dolen gyswllt allanol), sydd hefyd yn rhedeg uned hanes teulu i gynorthwyo pobl sy'n ceisio canfod ffynonellau gwybodaeth ar enedigaethau a marwolaethau.

Mae dwy gofeb yn coffáu dinasyddion Wrecsam a fu farw o anafiadau tra'n gwasanaethu gyda lluoedd arfog Prydain a'r Gymanwlad. Hefyd, mae adran benodol a gynhelir ar ran Comisiwn Beddau Rhyfel y Gymanwlad, yn cynnwys beddau personél y lluoedd arfog unigol wedi eu marcio.

At hyn, mae cofeb a leolir ger y fynedfa i'r fynwent yn coffáu'r nifer o filwyr o wlad Pwyl sydd wedi eu claddu yn y fynwent ac a ymladdodd gyda'r lluoedd Prydeinig yn yr Ail Ryfel Byd.

Nid yw'r awdurdod eisiau pennu cyfyngiadau di-angen ar ddefnyddwyr y fynwent. Serch hynny, gofynnwn i berchnogion beddau ac ymwelwyr gadw at y rheolau canlynol, er budd pawb:

• Dodwch holl sbwriel, ac unrhyw hen dorchau a blodau yn y biniau a ddarperir.

• Cofiwch bod holl rannau glaswelltog y fynwent yn cynnwys beddau - hyd yn oed os nad oes maen coffa - felly peidiwch â gadael i anifeiliaid anwes grwydro'n rhydd neu faeddu'r fynwent.

• Mae llawer o'r meini coffa yn hen ac efallai angen eu hatgyweirio. Peidiwch â gadael i blant gerdded ar a dringo'r cerrig beddau.

• Parchwch anghenion ymwelwyr eraill. Peidiwch â gwneud swn di-angen.